Amerikan Orafasiyal ağrı akademisi bruksizmi gün içinde veya gece farkında olmadan dişleri sıkmak veya gıcırdatmak olarak tanımlamaktadır. Diş sıkmaya çiğneme kasları olan temporalis ve masseter kaslarında bilinçdışı olarak başlayan aktivite neden olur.
Bruksizm uykuda, uyanıkken veya her iki durumda da olabilir. Hiçbir neden yokken sağlıklı insanlarda ortaya çıkabileceği gibi, bazı ciddi nörolojik rahatsızlıklar veya ilaç kullanımına bağlı da olabilir.
Uyku bruksizmi en yaygın şeklidir. Okul çağı çocuklardan yaşlılara kadar her yaş grubunda görülebilir. Genellikle yaş ile ters orantılıdır fakat ergenlik döneminde düşüş görülür.
Uyku bruksizmi gelişiminde birçok faktör rol oynamaktadır. Kalıtsal nedenler, stres ve psikososyal durum, kişilik yapısı, gastroözefajiyal reflü, uyku apnesi ve maloklüzyon sorunları gelişiminde rol oynamaktadır. Uyku bruksizmi gelişmiş toplumlarda ve kadınlarda daha sık görülmektedir.
En sık karşılaşılan belirti uykuda diş gıcırdatma sesidir. Bunu genellikle eşler fark ederler. Bunun dışında diş ağrısı, çene ağrısı, kulak ağrısı, baş ağrısı, dişlerde düzleşme ve çürümeler, mine tabakasında dejenerasyon ve yırtılmalar görülebilir. Çiğneme sırasında ağrı ve çiğneme kaslarında yorgunluk sık karşılaşılan şikâyetler arasındadır
Bruksızm, diş hekimi ve nöroloji, psikiyatri gibi birçok branşın belli seviyelerde ilgilendiği bir rahatsızlıktır. Durum fizyolojikse öncelikle diş hekimi müdahalesi şarttır. Eğer durumda psikolojik bir tablo söz konusu ise psikiyatri ile birlikte diş hekimleri kombine tedavi uygulayabilir.
Hastalığın tedavisindeki amaç; dişlerde çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Diş gıcırdatmasının tedavisinde kullanılan en önemli araç, uyku sırasında dişlerin birbirleri ile temasını engellemek amacı ile üst çene için yapılan sadece dişler üzerine oturan 2mm kalınlığında şeffaf bir plaktır. “Gece plağı” denilen bu apareyin tek başına yeterli olmadığı durumlarda bazı ek tedaviler uygulanabilir. Stres terapisi uygulanabilir ya da rahat uyumayı sağlayıcı önlemler alınabilir. Kas gevşetici ilaç uygulaması, maloklüzyona bağlı bruksizm varlığında, hatalı yapılmış diş dolgusu ve kaplamaların yenilenmesi gerekir. Eksik olan dişlerin yerine konulabilmesi yada aşınmış dişlerin onarılması için protez uygulamaları yapılabilir. Diş sıkma ve gıcırdatma sonucu çene eklemindeki deformasyona bağlı olarak çok ileri safhalarda cerrahi tedavilerde yapılmaktadır.
Tüm bu tedavi yöntemlerinin dışında bir de Botoks tedavisi uygulanabilir. Hastaların birçoğu yapılan gece plağını 6 ay düzenli kullandığında bu alışkanlık bırakılabilir. Gece plağının yanında botoks ile tedavi olumlu sonuçlar verebilir. Basit olan bu uygulamanın 6-9 ay etki süresi vardır. Yanak alt kısmında bulunan çiğneme kasına belirli noktalardan yapılan botoks enjeksiyonu doğru uygulamayla kastaki stresi kaldırdığından istenmeyen kasılmalar, kontrol dışı sıkmalar ortadan kalkabilir.